Wg Janusza Mazura (1999, il. 101)

Obok XVI-wiecznej drewnianej cerkwi pw. św. Paraskewy, znajduje się (od strony wschodniej) wapienna płyta nagrobna Katarzyny Dubnowiczowej [1] zmarłej w 1682 roku [2].

------------ tekst oryginalny ------------



--------- tekst w transliteracji ---------

ZDE POLOŽEN/
NO ESTЪ TĚLO
SLAVETNE URO/
ŽONOI EKATERI/
NY ILIĘŠOVOI
DUBNOVIČOVOI
VUITOVOI RADRUZ/
KOI PRESTAVAŠO/
ISĘ OT ŽITIĘ SE/
GO V ROKU AXPV[=1682]
M[ĚS]ĘCA MARTA
DNĘ K[=20] IŽE
POŽIV VSĚXЪ
LĚTЪ KD[=24] I MĚ/
SĘCEI D[=4] I KO
GOSPODU OTI/
DE AMINЬ

--- tekst w uproszczonej transkrypcji ---

ZDE POLOŽEN/
NO JESTЪ TĚLO
SLAVETNE URO/
ŽONOJ JEKATERI/
NY ILIJAŠOVOJ
DUBNOVIČOVOJ
VUJTOVOJ RADRUZ/
KOJ PRESTAVAŠO/
JSJA OT ŽITIJA SE/
GO V ROKU 1682
M[ĚS]ĘCA MARTA
DNJA 20 IŽE
POŽIV VSĚXЪ
LĚTЪ 24 I MĚ/
SĘCEJ 4 I KO
GOSPODU OTI/
DE AMINЬ

------------- tekst polski ---------------

TUTAJ POŁOŻONE JEST CIAŁO
SŁAWETNIE URODZONEJ
KATARZYNY ELIASZOWEJ DUBNOWICZOWEJ
WÓJTOWEJ RADRUSKIEJ
ROZSTAŁA SIĘ Z TYM ŻYCIEM W ROKU 1682
MIESIĄCA MARCA DNIA 20
PRZEŻYWSZY WSZYSTKIEGO LAT 24 I MIESIĘCY 4
I DO PANA ODESZŁA AMEN

----------------------------

Napisu nie da się dosłownie przetłumaczyć, bowiem język polski w stosunku do języka staro-cerkiewno-słowiańskiego nie zachował tak bogatego zasobu form imiesłowu czasu przeszłego strony czynnej tzw. pierwszego (participium praeteriti [perfecti] activi I), tylko zredukował go do jednej formy tzw. imiesłowu uprzedniego przysłówkowego (nieodmiennego) na -łszy (staropol. -szy) lub -wszy [3].

Piśmiennictwo

• Jarosław Giemza, Malowidła ścienne jako element wystroju drewnianych cerkwi w XVII wieku, [w:] Jarosław Giemza, Andrzej Stepan (red.), Sztuka cerkiewna w diecezji przemyskiej. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej 25–26 marca 1995 roku, Ofic. Wydaw. Muzeum Zamek, Łańcut 1999, ss. 89–150.
  
• Janusz Mazur, Drewniana cerkiew gr.-kat. pod wezwaniem św. Paraskewy w Radrużu z końca XVI w. w powiecie lubaczowskim, maszynopis pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Jerzego Lileyko, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Wydział Nauk Humanistycznych, Katedra Historii Sztuki Nowożytnej, Lubaczów–Lublin 1999.
  
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydany Pod Redakcyą Bronisława Chlebowskiego (...) Władysława Walewskiego (...) według planu Filipa Sulimierskiego (...), tom IX, nakładem Władysława Walewskiego, Warszawa 1888.
  

Piotr Szucki,   11.11.2008
 

Przypisy

[1]O Dubniewiczach w Radrużu: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego (...), tom IX (1888), s. 448.
          W lustracyi wojew. bełzkiego z r. 1766 (rkp. Ossol., Nr. 2835, str. 120 nn.) czytamy: „W tej wsi poddani za prawami siedzący reproduxerunt przywileje i prawa swoje, a naprzód: Dubniewicze poka­zali konsens czyli prawo od JWPana ssty lubaczewskiego dane, przez Zygmunta III w r. 1605, Jana III w r. 1684 przywilejem potwierdzone, którym to konsensem JW. Płaza młynu i gruntów do niego należących kupienia od Hałania, mielnika radrożskiego, z przyległościami w prawie Hałania wyrażonymi, do te­goż młyna należącymi, to jest niwkę nad po­tokiem po drogę od Smolina idącą pomiędzy młyn Hrynia ku górze się ciągnącą, tudzież 3 ćwierci między gromadzkimi leżące i czwartą ćwierć oddzielnie, tudzież obszaru przy lesie Gorajców i lesie Potylickim będącego pozwo­lił, od robocizny, powozów, żyrowizny, dani miodowej, osepu dawania uwolnił, robienia piwa, palenia i szynkowania gorzałki pozwo­lił, który to konsens królowie Zygmunt III i Jan III, jako wyżej wyrażono, potwierdzili. Dubniewicze pokazali drugi konsens czyli pra­wo od JW. Lubomirskiego, woj. krakowskie­go, in rem szlachetnego Dubniewicza, wójta radrożskiego, dany, przywilejem Jana III w Jaworowie d. 6 lipca 1684 r. potwierdzony, którym konsensem JW. woj. krakowski przy roku 3 ćwierci, to jest półłanku i ćwierci Knyżyńska zwanej z ogrodami i sianożęciami dawniej nadanymi zachowuje i tegoż Dub­niewicza wraz z sukcesorami od wszystkich podatków i składek gromadzkich solvis oneribus Respublicae uwalnia, który konsens Jan III potwierdzając, tegoż Dubniewicza przy klinie roli gromadzkiej za łąką nadanej, z sa­dzawką, ogrodami dwoma, obszarem w lesie Głuchym, do domostwa potylickiego należą­cym, jako z prawa od JW. Płazy, ssty lubaczewskiego, danego używali, zachowuje i od składek gromadzkich uwalnia salvis oneribus Respublicae. (...) Osiadłość i po­winności tejże wsi: Ta wieś osiadła na łanach 34½, to jest ćwierciach 138 po 12 zagonów mających, zagrodach 16, niw więcej 40 mają­ca, z których do cerkwi należy ćwierci 4, pod Dubniewiczami ćwierci 5 i niwy, pod mielni­kami ćwierci 5, w arendę dodanych ćwierci 5, do Huty Smoleńskiej ćwierci 3; reszta pól pod poddaństwem, do pańszczyzny, i różnym z różnych wsi na czynsz idąca. (...)
          Lu Dz. [Ludwik Dziedzicki]

[2] Opis nagrobka wg Janusza Mazura (1999):
          Płyta nagrobna Katarzyny Dubniewiczowej z około 1682 r. Kamienna (wapień gruboziarnisty) w formie wydłużonego prostokąta o zaokrąglonych narożach (197/63 cm). Na całej powierzchni wypukły napis w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, ułożony w poziomych liniach, ujęty stylizowanym ornamentem roślinnym; w górnej części duży krzyż z ramionami zakończonymi trójlistnie, osadzony na trójkątnej podstawie, ujętej po bokach, u nasady pionowego ramienia, pojedynczymi, półkolistymi listkami, między ramionami umieszczony monogram Chrystusa: „IC XC NI KA” i litery: „MŁ [MYŁOSTIWYJ] RB [RAB BOŻYJ]”; poniżej, na całej powierzchni tekst właściwy w 17 liniach: „ZDIE POŁOŻEN/NO JEST’ TIEŁO/ SŁAWETNIE URO/ŻONOJ JEKATERY/NY ILIJASZOWOJ/ DUBNOWICZOWOJ/ WUJTOWOI RADRUZ/KOI PRIESTAWASZCZO/ISJA OT ŻYTIJA SIE/GA ROKU 1682/ M[IES]IACA MARTA/ DNJA 20 IŻE/ POŻYW WSIECH/ LET’ 24 I MIE/SJACEJ 4 I KO/ GOSPODU OTI/DIE AMIŃ”; przy dolnej krawędzi, w polu wydzielonym ornamentem, umieszczone litery, zgrupowane w dwie pary (inicjały?): „DF” „PB” (il. 97, 101).

[3] W napisie są minimalne braki (nieodczytywalne litery) i – oczywista – odstępstwa od scs-u. Tłumaczenie inskrypcji:

    --- wersja A ---
Tutaj położone jest ciało sławetnie urodzonej Jekateriny Iliaszowoj Dubnowiczowoj, wójtowej radruzkiej. Rozstała się z tym życiem [Przeniosła się do wieczności / Przeniosła się z tego świata / Przeniosła się ('!przeniosłszej') od życia tego] w roku 1682, miesiąca marca dnia 20, przeżywszy [która przeżyła] wszystkiego lat 24 i miesięcy 4. I do Pana odeszła. Amen.

    --- wersja B ---
Tutaj położone jest ciało sławetnie urodzonej Jekateriny Iliaszowoj Dubnowiczowoj, wójtowej radruzkiej !przeniosłszej od życia tego w roku 1682, miesiąca marca dnia 20, która przeżyła wszystkiego lat 24 i miesięcy 4 i do Pana odeszła. Amen.

By nie wyglądało śmiesznie i było po polsku, proponuję zatem poniższe tłumaczenie tekstu zasadniczego (tego co jest w 17 wierszach):
    --- wersja C ---
Tutaj położone jest ciało sławetnie urodzonej Katarzyny Eliaszowej Dubnowiczowej, wójtowej radruskiej. Rozstała się z tym życiem w roku 1682, miesiąca marca dnia 20, przeżywszy wszystkiego lat 24 i miesięcy 4. I do Pana odeszła. Amen.

Dla porównania tłumaczenie Jarosława Giemzy (1999):
    --- wersja G ---
Tu położone jest ciało Sławetnie urodzonej Jekateryny Iliaszowoj Dubniewiczowoj wójtowej radruskiej odeszłej od życia udręki roku 1682 miesiąca marca dnia 20 przeżywszy dotąd lat 24 i miesięcy 4 do Pana odchodzi Amen

Tutaj położone jest ciało sławetnie urodzonej Katarzyny Eliaszowej Dubnowiczowej.

Cerkiew pw. św. Paraskewy w Radrużu